و باز این سؤال مطرح است که« آیا تغییراتی که در سیاست خارجی جهانی با رویکارآمدن اوباما بهوجود آمده بر سیاست داخلی کشورهای جهان بهویژه ایران، اثر خواهد گذاشت یا خیر؟».
طی هفتههای اخیر نشستهای متعددی با حضور کشورهای قدرتمند جهان تحت عناوین مختلف اجلاس افغانستان در لاهه هلند، اجلاس کشورهای گروه20 برای ساماندادن به معضل اقتصاد جهانی در لندن، اجلاس سران ناتو به مناسبت 60 سالگی تاسیس پیمان ناتو در فرانسه و آلمان و ائتلاف تمدنها در ترکیه تشکیل شد که اوباما در 3 اجلاس آن (به جز افغانستان) شرکت کرد و در هر سه آنها به ایراد سخن پرداخت و هر بار هم یک روی سخنش با ایران بود.
اوباما روز اول عید برای رهبران نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران پیام تبریک فرستاد؛ کاری که هیچ یک از روسای جمهور آمریکا نکرده بودند. پیامهای روسای جمهور گذشته آمریکا تنها خطاب به مردم ایران بود و نه رهبران نظام جمهوری اسلامی. لحن اظهارات اوباما درباره ایران در این اجلاسها بسیار منعطف و نرم و حاوی مطالبی بود که انتظار شنیدن آن از زبان رئیسجمهوری آمریکا کمتر وجود داشت. اوباما برای نخستین بار در موضع انتقاد از خود، پذیرفت که آمریکا اولین کشور استفادهکننده غلط از انرژی هستهای بوده است و به همین دلیل وظیفه آمریکاست که برای جبران اشتباهش، دنیا را عاری از سلاحهای هستهای کند.
باراک اوباما در سفر به ترکیه حرفهای جدیدتری زد و در این کشور مسلمان به تنشزدایی با مسلمانان پرداخت و باز هم دراین رابطه به ایران اشاره کرد. وی گفت: «برای برقراری مناسبات سیاسی با ایران صمیمی و صادقانه عمل میکنم». اوباما در سخنرانی خود که بهطور زنده از تعداد زیادی از شبکههای تلویزیونی ترکیه پخش میشد گفت: «اگر به ایران میگوییم که باید از رفتن به سمت سلاحهای هستهای پرهیز کند و این اقدام موجب مسابقه تسلیحاتی هستهای بین کشورهای منطقه میشود، باید صادق باشیم و سلاحهای هستهای خود را نیز کاهش دهیم». رئیسجمهوری آمریکا در سفر به ترکیه تلاش کرد تا ذهنیت منفی مسلمانان به آمریکا را تصحیح کند. او رسما گفت که جنگ آمریکا با القاعده است نه با اسلام.
اوباما به رغم سخنانی که در مورد ایران مطرح کرد از موضع اصلی آمریکا در پرونده هستهای ایران هم عقبنشینی نکرد و ایران را کماکان متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای کرد. او گفت: «من به مردم و رهبران جمهوری اسلامی گفتهام که آمریکا خواهان ارتباط با ایران بر پایه منافع و احترام متقابل است. اینک رهبران ایران باید از میان تلاش برای ساخت سلاح یا ساخت آینده بهتری برای مردم این کشور، یکی را انتخاب کنند.»
البته اوباما موضع کشورش در رابطه با برنامه هستهای ایران را تعدیل کرد و استفاده صلح آمیز از انرژی هستهای توسط ایران را حق کشورمان دانست به شرطی که تحت نظارت کامل و مطلق آژانس باشد؛ درحالی که پیش از این، آمریکا حاضر نبود استفاده صلحآمیز ایران از انرژی هستهای را به رسمیت بشناسد.
نخستین پاسخ ایران به رویکرد اوباما، توسط مقام معظم رهبری در سخنرانی مشهد عنوان شد. رهبر انقلاب با اشاره به ابهام در مواضع آمریکا و پیشینه اقدامات این دولت، عنوان کردند که اگر آمریکا واقعاً بهدنبال روابط بهتر با ایران است، باید تغییرات عملی را در رفتار خود به نمایش بگذارد. بهرسمیتنشناختن حقوق ایران، بلوکه کردن داراییهای ایران، حمایت از تروریسم و تجزیه طلبی در ایران، تحریم سیساله و حمایت از اسرائیل عمده انتقاداتی بود که مقام معظم رهبری نسبت به مواضع آمریکا در برابر ایران وارد کرده و اصلاح آنها را تنها راه تغییر اساسی در مواضع آمریکا نسبت به ایران دانستند.
دیدار میان مارتین اردمن، معاون روابط سیاسی و سیاست امنیتی ناتو با علیاصغر کاجی، سفیر ایران در لوکزامبورگ و اتحادیه اروپا در تاریخ 9مارس، ارسال دعوتنامهای برای شرکت ایران در کنفرانس بینالمللی ناتو در 31مارس درباره موضوع افغانستان که مورد پذیرش ایران هم قرار گرفت، دیدار دوستانه آخوندزاده (نماینده هیات ایران) با ریچارد هالبروگ (نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان و پاکستان) در کنفرانس افغانستان، اعلام آمادگی آمریکا برای مذاکرات مستقیم با ایران در قالب 1+5 بر سر مسائل هستهای ایران، موضع نرم 1+ 5 نسبت به ایران در آخرین جلسهای که هفته گذشته درباره پرونده هستهای ایران داشتند، اخطار شدید جو بایدن، معاون اوباما به اسرائیل درباره تهدید حمله نظامی به تاسیسات هستهای ایران و بالاخره گزارش روز 19فروردین یک روزنامه سوئیسی به نقل از میشل کالمیری، وزیر خارجه سوئیس درباره نشست منظم نخبگان و متخصصان هستهای و راهبردی و همچنین کارشناسان روابط بینالملل ایران، آمریکا و اروپا تحت عنوان نشست «عملیات ترک 2»
(Track II ) و انجام دیدارهایی در سطوح بالا و در عینحال غیررسمی در شهر ژنو با یکدیگر از جمله خبرهایی است که حاکی از شروع ذوبشدن یخهای روابط ایران و آمریکا است.
در کنار برخی اقدامات برای نزدیکی ایران و آمریکا روز 20فروردین (روز ملی فناوری هستهای ایران) 2دستاورد جدید هستهای ایران معرفی شدند. آمریکا در این مورد هم واکنش جدید و نرمی نشان داد و تنها نسبت به خبرهای مربوط به پیشرفت هستهای ایران ابراز تردید کرد.
هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا هم گفت که این پیشرفتها نمیتواند بر مذاکرات ایران و آمریکا تاثیر بگذارد. در مجموع، حل مسائل پیچیده ایران و آمریکا، نیازمند صرف انرژی فراوانی است. مسئله، رسیدن به توافقی است که پس از سالها رفتار خصمانه آمریکا قرار است بهدست آید اما این بار گویی آمریکا از موضع دوستی وارد شده و همین مسئله کار رسیدن به مجموعه توافقات واقعی را آسانتر میسازد؛ البته به شرطی که شاهد گذر از حیطه بیان مواضع مثبت به رفتارهای عملی باشیم.